Esenco kaj Estonteco de la Lingvo internacia

ďż˝u lingvo internacia estos iam enkondukita?

IV

ďż˝u lingvo internacia estos iam enkondukita? Se ni venis al la konkludo, ke lingvo internacia alportus al la homaro grandegan utilon kaj ke ďż˝ia ekzistado estas ebla, el tiuj ďż˝i du konkludoj jam per si mem elfluas la konkludo, ke tia lingvo pli aďż˝ malpli frue nepre estos enkondukita, ďż˝ar alie ni devus nei ďż˝e la homaro la ekzistadon de ďż˝ia eďż˝ plej elementa inteligenteco. Se lingvo, povanta plenumadi la rolon de internacia, ďż˝is nun ankoraďż˝ ne ekzistus, sed devus ankoraďż˝ esti kreita, tiam respondo je la demando metita en la komenco de tiu ďż˝i ďż˝apitro estus duba, ďż˝ar estus nesciate ankoraďż˝, ďż˝u oni povos krei tian lingvon. Sed ni ja scias, ke da lingvoj ekzistas tre multe kaj ke ďż˝iu el ili en okazo de bezono povus esti difinita kiel internacia, nur kun tia diferenco, ke unu el ili pli taďż˝gus por tiu ďż˝i celo kaj alia malpli. Ni havas sekve ďż˝ion pretan, kaj ni bezonas nur ekdeziri kaj elekti, ďż˝ kaj en tia okazo la respondo je la supre metita demando jam ne povas esti duba. La homoj vivas per vivo konscia kaj senďż˝ese celadas al sia bono; tial se ni scias, ke tiu aďż˝ alia afero promesas al la homoj grandegan kaj senduban utilon kaj ke ďż˝i estas por ili atingebla, ni ďż˝iam kun plena certeco povas antaďż˝diri, ke de tiu momento, kiam la homoj nur ekturnis sian atenton al tiu ďż˝i afero, ili jam obstine celados al ďż˝i ďż˝iam pli kaj pli kaj ne ďż˝esos en sia celado tiel longe, ďż˝is ili la aferon atingos. Se du homaj grupoj estas disigitaj unu de alia per rivereto, sed scias, ke por ili estus tre utile komunikiďż˝adi inter si, kaj ili vidas, ke tabuloj por la kunigo de ambaďż˝ bordoj kuďż˝as tute pretaj apud iliaj manoj, tiam oni ne bezonas esti profeto, por antaďż˝vidi kun plena certeco, ke pli aďż˝ malpli frue tabulo estos transďż˝etita trans la rivereto kaj komunikiďż˝ado estos aranďż˝ita. Estas vero, ke pasas ordinare kelka tempo en ďż˝anceliďż˝ado, kaj tiu ďż˝i ďż˝anceliďż˝ado estas ordinare kaďż˝zata de la plej sensencaj pretekstoj: saďż˝aj homoj diras, ke celado al aranďż˝o de komunikiďż˝o estas infanaďż˝o, ďż˝ar neniu el ili okupas sin je metado de tabuloj trans rivereto, kaj tiu ďż˝i afero estas tute ne en modo; spertaj homoj diras, ke la antaďż˝uloj ne metadis tabulojn trans rivereto, sekve ďż˝i estas utopio; instruitaj homoj pruvas, ke komunikiďż˝ado povas esti nur afero natura kaj ke la homa organismo ne povas sin movadi sur tabuloj, k.t.p. Tamen pli aďż˝ malpli frue tabulo estas transmetata kaj la komunikiďż˝ado estas aranďż˝ata. Tiel estis kun ďż˝iu utila ideo, tiel estis kun ďż˝iu utila elpenso; apenaďż˝ la senantaďż˝juďż˝aj homoj venadis al senduba konkludo, ke la donita afero estas tre utila kaj samtempe efektivigebla, ili povis ďż˝iam scii antaďż˝e kun plena certeco, ke pli aďż˝ malpli frue la afero nepre estos akceptita, malgraďż˝ ďż˝ia batalado de la flanko de la rutinuloj; ďż˝ar tion ďż˝i garantias ne sole la natura inteligenteco de la homaro, sed ankaďż˝ ďż˝ia celado al sia praktika bono kaj profito. Tiel estos ankaďż˝ kun la lingvo internacia. En la daďż˝ro de multaj centjaroj la homoj, ankoraďż˝ ne tre bezonante lingvon internacian, ne enpensiďż˝adis pri tiu ďż˝i demando; sed nun, kiam la fortiďż˝intaj komunikiďż˝oj inter la homoj turnis ilian atenton al tiu ďż˝i demando, nun, kiam la homoj komencis konvinkiďż˝adi, ke lingvo internacia alportos al ili grandegan utilon kaj ke ďż˝i estas atingebla, ili sen ia dubo jam celados al ďż˝i ďż˝iam pli kaj pli, ďż˝ia neceseco fariďż˝ados por ili kun ďż˝iu tago ďż˝iam pli sentebla, kaj ili jam ne trankviliďż˝os tiel longe, ďż˝is la demando estos solvita. ďż˝u vi povas tion ďż˝i dubi? Certe ne! Kiam tio ďż˝i venos ďż˝ ni ne intencas nun antaďż˝diri: povas esti, ke ďż˝i venos post unu jaro, post dek jaroj, post cent jaroj aďż˝ eďż˝ post kelkaj centoj da jaroj, ďż˝ sed unu afero estas jam senduba, ke kiom ajn devos suferi la unuaj pioniroj de tiu ďż˝i ideo, kaj se eďż˝ tiu ďż˝i ideo multajn fojojn endormiďż˝adus je tutaj dekjaroj, ďż˝i jam neniam mortos: ďż˝iam pli ofte kaj pli obstine eksonados voďż˝oj, postulantaj enkondukon de lingvo internacia, kaj fine, pli aďż˝ malpli frue ďż˝ se la demando ne estos solvita de la societo mem ďż˝ la registaroj de ďż˝iuj landoj devos cedi, aranďż˝i internacian kongreson kaj elekti ian unu lingvon kiel internacian. Tie ďż˝i povas esti nur demando pri la tempo: unuj el vi diros, ke tio ďż˝i venos tre baldaďż˝, aliaj diros, ke ďż˝i venos nur en plej malproksima estonteco; sed ke tiu ďż˝i fakto entute iam venos kaj ke la homaro, vidante la grandegan utilecon kaj samtempe la atingeblecon de lingvo internacia, ne restos eterne indiferenta por tiu ďż˝i afero kaj senhelpa anaro da ekzistaďż˝oj, ne komprenantaj unu alian ďż˝ pri tio ďż˝i certe neniu el vi dubas eďż˝ minuton. Ni petas vin tial noti al vi en la memoro la trian konkludon, al kiu ni venis, nome: Pli aďż˝ malpli frue lingvo internacia nepre estos enkondukita. Tie ďż˝i ni faros malgrandan paďż˝zon kaj diros kelke da vortoj pri ni, batalantoj pro la ideo de lingvo internacia. El ďż˝io pruvita de ni vi vidas, ke ni tute ne estas tiaj fantaziistoj kaj utopiistoj, kiajn multaj el vi eble vidis en ni kaj kiajn nin pentras multaj gazetoj, ne dezirantaj eniďż˝adi en la esencon de tio, pro kio ni batalas. Vi vidas, ke ni batalas pro afero, kiu alportos al la homaro grandegan utilon kaj kiu pli aďż˝ malpli frue nepre estos atingita. ďż˝iu prudenta homo povas sekve kuraďż˝e aliďż˝i al ni, ne timante la mokojn de la malsaďż˝a kaj nepensanta amaso. Ni batalas pro afero tute pripensita kaj certa, kaj tial neniaj mokoj nek atakoj nin debatos de la vojo. La estonteco apartenas al ni. Ni supozu eďż˝, ke tiu formo de lingvo internacia, pro kiu ni batalas, montriďż˝os en la estonteco kiel erara kaj ke venonta lingvo internacia estos ne tiu, kiun ni elektis, ďż˝ sed tio ďż˝i ja tute nin ne devas konfuzi, ďż˝ar ni batalas ne pro la formo, sed pro la ideo, kaj formon konkretan al nia batalado ni donis nur tial, ke ďż˝ia batalado abstrakta kaj teoria ordinare al nenio kondukas. Malsupre ni pruvos, ke eďż˝ ankaďż˝ tiu konkreta formo de la lingvo estas tute pripensita kaj havas senduban estontecon; sed se vi eďż˝ tion ďż˝i dubus, la formo ja neniom nin ligas: se tiu ďż˝i formo montriďż˝os erara, ni morgaďż˝ ďż˝in ďż˝anďż˝os, kaj en okazo de bezono ni ďż˝in post-morgaďż˝ ankoraďż˝ unu fojon ďż˝anďż˝os, sed ni batalados pro nia ideo tiel longe, ďż˝is ďż˝i pli aďż˝ malpli frue estos plene efektivigita. Se ni, obeante la voďż˝on de la indiferenta egoismo, detenadus nin de nia laborado nur tial, ke kun la tempo la formo de la lingvo internacia eble estos alia, ol tiu, pro kiu ni nun laboras, tio ďż˝i signifus tion saman, kiel ekzemple rifuzi la uzadon de vaporo tial, ke poste eble estos trovita pli bona rimedo de komunikiďż˝ado, aďż˝ rifuzi regnajn plibonigojn tial, ke poste iam eble estos trovitaj pli bonaj formoj por la regna konstruo. Nun ni

Kiam kaj kiamaniere ďż˝i venos?

Esenco kaj estonteco de la ideo de lingvo internacia:

Enkonduko: estontuloj ne kredos.
ďż˝u lingvo internacia estas bezona?
ďż˝u estas espero, ke iam ďż˝i estos enkondukita praktike?
Kia kaj kiamaniere tio estos farita kaj kia lingvo estos enkondukita?
ďż˝u nia laboro kondukos nin al definita celo?
Kia arta lingvo estos enkondukita en komunan uzadon?
ďż˝u aperos pli taďż˝gajn artefaritajn lingvojn ol Esperanto?
Kion fari nun?

Esperanto España